histotheek

HISTOTHEEK

Patrice Emery Lumumba (1925-1961)

Toespraak bij de onafhankelijkheidsfeesten van Congo, Leopoldville (nu Kinshasa) 30 juni 1960

De eerste minister Patrice Lumumba neemt na president Kasavubu het woord, alhoewel dit niet voorzien was volgens het protocol.

Filmfragment (1):

Medestrijders van de onafhankelijkheid, vandaag de overwinnaars, ik groet U uit naam van de Congolese regering.
Aan u allen, vrienden, die zonder ophouden aan onze zijde hebt gestreden [...]

Wij hebben spot moeten ondergaan, beledigingen, slaag, ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds omdat we negers waren [...]

Wij hebben moeten ervaren dat dat de wet nooit hetzelfde was, naargelang je blank of zwart was [...].

Wie zal tenslotte de terechtstellingen vergeten [...], de cellen waar ze diegenen (brutaal) ingooiden die niet meer bereid waren zich te onderwerpen aan een rechtssysteem van onderdrukking en uitbuiting?

Hieronder volgt de volledige Franse tekst (2) van de toespraak met vertaling. De vetgedrukte woorden komen uit het filmfragment.

	Mannen en vrouwen van Congo,		Congolais et Congolaises,
	Medestrijders van de onafhankelijkheid, vandaag de overwinnaars,		Combattants de l'Indépendance aujour-d'hui victorieux,
	Ik groet U in naam van de Congolese regering.		Je vous salue au nom du gouvernement congolais.
	Aan u allen, vrienden, die zonder ophouden aan onze zijde hebt gestreden, vraag ik van deze 30ste juni 1960 een beroemde datum te maken, (een datum) die u onuitwisbaar gegrift in uw harten zal bewaren, een datum waarvan u met fierheid de betekenis aan uw kinderen zult leren, opdat zij op hun beurt aan hun zonen en kleinzonen de roemrijke geschiedenis van onze strijd voor de vrijheid zouden doen kennen.		À vous tous, mes amis, qui avez lutté sans relâche à nos cotés, je vous demande de faire de ce 30 juin 1960 une date illustre que vous garderez ineffablement gravée dans vos cœurs, une date dont vous enseignerez avec fierté la signification à vos enfants, pour que ceux-ci à leur tour fassent connaître à leurs fils et à leurs petits-fils l'histoire glorieuse de notre lutte pour la liberté.
	Want van deze onafhankelijkheid van Congo, - ook al wordt ze vandaag afgekondigd in goede verstandhouding met België, bevriend land met wie we op voet van gelijkheid onderhandelen,- toch kan geen enkele Congolees, die naam waardig, vergeten dat ze werd bekomen door een strijd (applaus), een strijd van elke dag, een hevige en idealistische strijd, een strijd waarin wij onze krachten, onze bezittingen, ons lijden, ons bloed, niet hebben ontzien.		Car cette Indépendance du Congo, si elle est proclamée aujourd'hui dans l'entente avec la Belgique, pays ami avec qui nous traitons d'égal à égal, nul Congolais digne de ce nom ne pourra jamais oublier cependant que c'est par la lutte qu'elle a été conquise (applaudis-sements), une lutte de tous les jours, une lutte ardente et idéaliste, une lutte dans laquelle nous n'avons ménagé ni nos forces, ni nos privations, ni nos souffrances, ni notre sang.
	Deze strijd die tranen, vuur en bloed heeft gekost, wij zijn er in het diepste van ons hart erg fier op, want het was een edele en rechtvaardige strijd, een strijd die onmisbaar was om een einde te maken aan de vernederende slavernij die ons met geweld werd opgelegd.		Cette lutte, qui fut de larmes, de feu et de sang, nous en sommes fiers jusqu'au plus profond de nous-mêmes, car ce fut une lutte noble et juste, une lutte indispensable pour mettre fin à l'humiliant esclavage qui nous était imposé par la force
	Wat ons lot is geweest gedurende 80 jaar koloniaal bewind, onze wonden zijn nog te vers en te pijnlijk opdat wij ze uit ons geheugen zouden kunnen wissen. Wij hebben afmattende arbeid gekend, tegen een loon dat ons niet toeliet onze honger te stillen, ons goed te kleden of fatsoenlijk te huisvesten, onze kinderen op te voeden als kostbare wezens.		Ce que fut notre sort en 80 ans de régime colonialiste, nos blessures sont trop fraîches et trop douloureuses encore pour que nous puissions le chasser de notre mémoire. Nous avons connu le travail harassant exigé en échange de salaires qui ne nous permettaient ni de manger à notre faim, ni de nous vêtir ou nous loger décemment, ni d'élever nos enfants comme des êtres chers.
	Wij hebben spot moeten ondergaan, beledigingen, slaag, ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds omdat we negers waren. Wie zal vergeten dat men bij een zwarte altijd 'tu' gebruikte, zeker niet zoals bij een vriend, maar wel omdat het eerbare 'vous' alleen maar voor blanken was voorbehouden?		Nous avons connu les ironies, les insultes, les coups que nous devions subir matin, midi et soir, parce que nous étions des nègres. Qui oubliera qu'à un Noir on disait « tu », non certes comme à un ami, mais parce que le « vous » honorable était réservé aux seuls Blancs ?
	Wij hebben het meegemaakt dat onze gronden geplunderd werden in naam van zogezegde wetteksten, die niets anders deden dan het recht van de sterkste erkennen.		Nous avons connu que nos terres furent spo-liées au nom de textes prétendument légaux qui ne faisaient que reconnaître le droit du plus fort.
	Wij hebben moeten ervaren dat dat de wet nooit hetzelfde was naargelang je blank of zwart was, inschikkelijk voor de enen, wreed en onmenselijk voor de anderen.		Nous avons connu que la loi était jamais la même selon qu'il s'agissait d'un Blanc ou d'un Noir : accommodante pour les uns, cruelle et inhumaine pour les autres.
	Wij hebben het leed van de uitgewezen ter wille van politieke of godsdienstige overtuigingen gekend; uitgewezen uit hun eigen vaderland, was hun vertrek zelfs erger dan hun dood.		Nous avons connu les souffrances atroces des relégués pour opinions politiques ou croyances religieuses ; exilés dans leur propre patrie, leur sort était vraiment pire que la mort elle-même.
	Wij hebben het meegemaakt dat in de steden schitterende huizen stonden voor de blanken en bouwvallige hutten voor de zwarten, dat een neger niet toegelaten was noch in bioscopen of restaurants, noch in de winkels van de Europeanen: dat een zwarte reisde in het ruim van een boot, aan de voeten van de blanke in zijn luxekajuit.		Nous avons connu qu'il y avait dans les villes des maisons magnifiques pour les Blancs et des paillotes croulantes pour les Noirs ; qu'un Noir n'était admis ni dans les cinémas, ni dans les restaurants, ni dans les magasins dits européens ; qu'un Noir voyageait à même la coque des péniches, aux pieds du Blanc dans sa cabine de luxe.
	Wie zal tenslotte de terechtstellingen vergeten (waardoor zoveel van onze broeders zijn omgekomen), de cellen waar ze diegenen (brutaal) ingooiden die niet meer bereid waren zich te onderwerpen aan een rechtssysteem van onderdrukking en uitbuiting? (applaus)		Qui oubliera enfin les fusillades dont périrent tant de nos frères, les cachots dont furent brutalement jetés ceux qui ne voulaient plus se soumettre au régime d'une justice d'oppression et d'exploitation? (Applaudissements.)
	Aan dit alles, mijn broeders, hebben wij heel diep geleden.		Tout cela, mes frères, nous en avons profon-dément souffert.
	Maar wij, die door de stemming van uw verkozen vertegenwoordigers werden aangesteld om ons dierbaar land te leiden, wij die in lichaam en ziel geleden hebben aan de koloniale onderdrukking, wij zeggen U heel luid, dat alles is voortaan voorbij.		Mais tout cela aussi, nous que le vote de vos représentants élus a agréés pour diriger notre cher pays, nous qui avons souffert dans notre corps et dans notre coeur de l'oppression colonialiste, nous vous le disons tout haut, tout cela est désormais fini.
	De republiek Congo is uitgeroepen, en ons dierbaar land is nu in de handen van zijn eigen kinderen.		La République du Congo a été proclamée et notre cher pays est maintenant entre les mains de ses propres enfants.
	Samen, mijn broeders, mijn zusters, gaan wij een nieuwe strijd beginnen, een edele strijd die ons land zal leiden naar vrede, welvaart en grootheid.		Ensemble, mes frères, mes soeurs, nous allons commencer une nouvelle lutte, une lutte sublime qui va mener notre pays à la paix, à la prospérité et à la grandeur.
	Samen zullen wij de sociale rechtvaardigheid opbouwen en er voor zorgen dat iedereen de juiste vergoeding voor zijn werk ontvangt (applaus).		Nous allons établir ensemble la Justice sociale et assurer que chacun reçoive la juste rémunération de son travail. (Applaudissements.)
	Wij zullen aan de wereld tonen waartoe de zwarte mens in staat is wanneer hij in vrijheid werkt, en wij zullen van Congo het centrum van de uitstraling van gans Afrika maken.		Nous allons montrer au monde ce que peut faire l'homme noir quand il travaille dans la liberté, et nous allons faire du Congo le centre de rayonnement de l'Afrique tout entière.
	Wij gaan erover waken dat de gronden van ons vaderland werkelijk ten goede zullen komen aan zijn kinderen. Wij gaan alle vroegere wetten herzien en er nieuwe maken, (wetten) die rechtvaardig en edel zullen zijn.		Nous allons veiller à ce que les terres de notre patrie profitent véritablement à ses en-fants. Nous allons revoir toutes les lois d'au-trefois et en faire de nouvelles qui seront justes et nobles.
	Wij zullen een einde maken aan de onderdrukking van vrijheid van denken en er zorg voor dragen dat alle burgers ten volle zullen genieten van de fundamentele vrijheden, die voorzien zijn in de verklaring van de rechten van de mens (applaus).		Nous allons mettre fin à l'oppression de la pensée libre et faire en sorte que tous les citoyens puissent jouir pleinement des libertés fondamentales prévues dans la déclaration des Droits de l'Homme. (Applaudissements.)
	Wij zullen daadwerkelijk iedere discriminatie opheffen en aan iedereen zijn rechtvaardigde plaats geven, (een plaats) die hem zijn menselijke waardigheid, zijn arbeid en zijn toewijding aan het land zal bezorgen.		Nous allons supprimer efficacement toute discrimination quelle qu'elle soit et donner à chacun la juste place que lui vaudra sa dignité humaine, son travail et son dévouement au pays.
	Wij zullen niet de vrede van geweren en bajonetten laten regeren, maar de vrede van de harten en van de goede wil (applaus).		Nous allons faire régner, non pas la paix des fusils et des baïonnettes, mais la paix des coeurs et des bonnes volontés. (Applaudissements.)
	En voor dit alles, waarde landgenoten, wees er zeker van dat wij niet alleen op onze enorme kracht en onze immense rijkdommen kunnen rekenen. Maar ook op de hulp van talrijke buitenlandse landen waarvan wij de medewerking zullen aanvaarden, als zij loyaal zal zijn en als die ons niet gelijk welke politiek zal proberen op te leggen. (applaus)		Et pour tout cela, chers compatriotes, soyez sûrs que nous pourrons compter, non seule-ment sur nos forces énormes et nos richesses immenses, mais sur l'assistance de nombreux pays étrangers dont nous accepterons la collaboration chaque jour qu'elle sera loyale et ne cherchera pas à nous imposer une politique, quelle qu'elle soit.(Applaudissements.)

Op dit vlak, is België - dat eindelijk de zin van de geschiedenis begrepen heeft en niet geprobeerd heeft zich te verzetten tegen onze onafhankelijkheid - klaar om ons zijn hulp en vriendschap aan te bieden, en een verdrag in deze zin zal getekend worden tussen onze twee gelijkwaardige en onafhankelijke landen. Ik ben er zeker van dat deze samenwerking voor beide landen voordelig zal zijn. Van onze kant , zullen wij met waakzaamheid de vrijwillige verbintenissen respecteren.

Dans ce domaine, la Belgique qui, compre-nant enfin le sens de l'histoire, n'a pas essayé de s'opposer à notre indépendance est prête à nous accorder son aide et son amitié, et un traité vient d’être signé dans ce sens entre nos deux pays égaux et indépendants. Cette coopération, j'en suis sûr, sera profitable aux deux pays. De notre côté, tout en restant vigilants, nous saurons respecter les engagements librement consentis.

Zo zal het nieuwe Congo, onze dierbare republiek die mijn regering tot stand zal brengen, zowel naar binnen als buiten, een rijk, vrij en welvarend land zijn. Maar opdat wij zonder vertraging dat doel zouden bereiken, vraag ik u allen, wetgevers en Congolese burgers, mij met heel uw krachten te helpen.

Ainsi, tant à l'intérieur qu'à l'extérieur, le Congo nouveau, notre chère République que mon gouvernement va créer, sera un pays riche, libre et prospère. Mais pour que nous arrivions sans retard à ce but, vous tous, législateurs et citoyens congolais, je vous demande de m'aider de toutes vos forces.

Ik vraag u allen de stammentwisten te vergeten, die ons uitputten en dreigen ons het misprijzen van het buitenland op de hals te halen. Ik vraag aan de parlementaire minderheid om mijn regering te helpen door een opbouwende oppositie en door strikt binnen de wettelijke en democratische perken te blijven

Je vous demande à tous d'oublier les que-relles tribales qui nous épuisent et risquent de nous faire mépriser à l'étranger. Je demande à la minorité parlementaire d'aider mon gouvernement par une opposition constructive et de rester strictement dans les voies légales et démocratiques.

Ik vraag u allen voor geen enkel offer te wijken om het welslagen van onze grootse onderneming te verzekeren.

Je vous demande à tous de ne reculer devant aucun sacrifice pour assurer la réussite de notre grandiose entreprise.

Ik vraag u tenslotte om onvoorwaardelijke het leven en de goederen van uw medeburgers en buitenlanders die in ons land gevestigd zijn, te eerbiedigen. Indien het gedrag van deze buitenlanders te wensen over laat, zal onze justitie ze onmiddellijk verwijderen van het grondgebied van de republiek; indien daarentegen hun gedrag goed is, moeten wij hen gerust laten. Want ook zij werken aan de welvaart van ons land.

Je vous demande enfin de respecter incondi-tionnellement la vie et les biens de vos conci-toyens et des étrangers établis dans notre pays. Si la conduite de ces étrangers laisse à désirer, notre justice sera prompte à les ex-pulser du territoire de la République ; si par contre leur conduite est bonne, il faut les laisser en paix, car eux aussi travaillent à la prospérité de notre pays.

De onafhankelijkheid van Congo betekent een beslissende stap in de bevrijding van het hele Afrikaanse continent (applaus).

L'Indépendance du Congo marque un pas décisif vers la libération de tout le continent africain. (Applaudissements.)

Ziehier, Sire, excellenties, dames, heren, mijn waarde landgenoten, mijn rassenbroeders, mijn strijdmakkers, wat ik u heb willen zeggen in naam van de regering, op deze luisterrijke dag van onze volledige en soevereine onafhankelijkheid (applaus).

Voilà, Sire, Excellences, Mesdames, Mes-sieurs, mes chers compatriotes, mes frères de race, mes frères de lutte, ce que j'ai voulu vous dire au nom du gouvernement en ce jour magnifique de notre Indépendance complète et souveraine. (Applaudissements.)

Onze sterke, nationale volksregering zal het heil van dit volk zijn.

Notre gouvernement, fort, national, populaire sera le salut de ce peuple.

Ik nodig alle Congolese burgers, mannen, vrouwen en kinderen uit om zich resoluut aan het werk te zetten om een voorspoedige nationale economie te creëren die onze economisch onafhankelijkheid zal inwijden.

J’invite tous les citoyens congolais, hommes, femmes et enfants de se mettre résolument au travail en vue de créer une économie na-tionale prospère qui consacrera notre indépendance économique.

Eer aan de strijders voor de nationale vrijheid.

Hommage aux combattants de la liberté nationale !

Leve de onafhankelijkheid en de Afrikaanse eenheid!

Vive l'lndépendance et l'Unité Africaine !

Leve het onafhankelijke en soevereine Congo! (langdurig applaus)

Vive le Congo indépendant et souverain !
(Applaudissements prolongés.

Patrice Emery Lumumba,
eerste minister

Patrice Emery Lumumba,
Premier Ministre

Bronnen:

(1) Filmcitaat uit: Lumumba, deel 1, VRT-documentaire (reeks histories), 1999.

(2) Les discours prononcés par le Roi Baudouin Ier, le Président Joseph Kasa-Vubu et le Premier Ministre Patrice-Emery Lumumba lors de la cérémonie de l’indépendance du Congo (30 juin 1960) à Léopoldville (actuellement Kinshasa) (19 -01-2003), in ISEEWANGA INDONGO-IMBANDA & GERTRUD KANU, Kongo-Kinshasa http://www.kongo-kinshasa.de/dokumente/lekture/disc_indep.pdf [20 maart 2010] - vertaling J. Philips, met dank aan collega Marie-Leet Bens voor het nalezen.

Voor de tekst van de toespraak in pdf-formaat (Frans met Nederlandse vertaling) zie:
Patrice Lumumba, Toespraak bij de onafhankelijkheid van Congo, Leopoldville (nu Kinshasa) 30 juni 1960, in Histotheek (2010) http://histotheek.classy.be/1lumumba30juni.pdf

© J. Philips - 2010